CIJENA: 2,30 eur / 17,33 kn
OPIS:
Kolesterol ima strukturu steroida i ciklički je alkohol (5-kolesten-3-ol). Za reakcije kolesterola odgovorna je -OH grupa (položaj 3), dvostruke veze u položaju 5 i 6 i ugljik u položaju 7. Jedan dio kolesterola unosi se u organizam hranom (100 – 500 mg na dan) – to je tzv. egzogeni kolesterol. Ovaj kolesterol resorbira se u tankom crijevu u obliku estera masnih kiselina i kao takav ulazi u sastav hilomikrona (1-3%). U krvi se kolesterol nalazi u relativno visokoj koncentraciji (3.8 – 7.6 mmol/L) i to kao slobodan kolesterol (oko 25%) i kao ester kolesterola (oko 75%). Najveći dio kolesterola vezan je na beta-lipoproteine. Pored toga kolesterol se stvara u organizmu. Biosinteza kolesterola odvija se u jetri (najvećim dijelom – 1.5 g dnevno) i u ekstrahepatalnim tkivima (oko 0.5 g dnevno). U jetri, a većim dijelom u cirkulaciji, kolesterol se esterificira. Esterifikaciju kolesterola u stanicama jetre, kore nadbubrežne žlijezde i stijenkama arterija katalizira enzim acil-kolesterol-aciltransferaza (ACAT), a u plazmi lecitin-kolesterol-aciltransferaza (LCAT). Kolesterol estere razgrađuje lizozomska kolesterol-esteraza. Ukoliko nedostaje lizozomska kolesterol-esteraza, dolazi do nakupljanja estera kolesterola (Cholesterol ester storage disease). Oko 1/3 kolesterola iz cirkulacije uklanja se jetrom gdje se hidroksilira i prelazi u žučne kiseline. Iz kolesterola u organizmu nastaju i steroidni hormoni. U cirkulaciji se nalazi 60-80% estera kolesterola. U krvi kolesterol je vezan u lipoproteinima – najvećim dijelom u beta-lipoproteinima.
ODREĐIVANJE:
Kolorimetrijska metoda određivanja kolesterola s kolesterol oksidazom (CHOD-PAP) po IFCC-u. Uzorak: Serum ili plazma (heparin ili EDTA-a) Stabilnost uzorka je 7 dana na 2°C – 8°C, nekoliko mjeseci na na -20°C.
KLINIČKI ZNAČAJ:
1) Fiziološke varijacije kolesterola u serumu Koncentracija kolesterola u serumu ovisi o mnogim čimbenicima. Estrogeni hormoni pojačavaju sintezu kolesterola, ali još više djeluju u smislu izlučivanja, tako da snizuju koncentraciju kolesterola u serumu. Zbog toga žene imaju nižu koncentraciju kolesterola sve do menopauze. Koncentracija kolesterola u serumu ovisna je o dobi i spolu. A) Nakon obroka (100 mg kolesterola u hrani povećava koncentraciju kolesterola u serumu za 0.3 mmol/L (12 mg/dl). B) Gladovanje (sinteza kolesterola je smanjena) C) Dob D) U trudnoći dolazi do porasta slobodnog kolesterola. Oko 30-og. tjedna trudnoće kolesterol dostiže maksimalnu vrijednost (20 – 25% iznad normale) E) Dijeta od povrća bogata nezasićenim masnoćama (npr. suncokretovo ulje) može dovesti do smanjenja koncentracije kolesterola u serumu (povećano izlučivanje kolne kiseline u žuč) F) Hrana bogata životinjskim masnoćama ili hrana bogata biljnim zasićenim masnim kiselinama može uzrokovati porast kolesterola u serumu
2) Patološke promjene koncentracije kolesterola u serumu A) Povećane vrijednosti koncentracije kolesterola kod: Akutnog tonzilitisa / Amiloidoze / Ateroskleroze / Bolesti perifernih arterija / Dijabetes melitusa / Familijarne hiper-alfa-lipoproteinemije / Forbesove bolesti / Gihta / Hiperkolesterolemije (Kolesterol 7.89 +/- 0.94 mmol/L) / Hiperlipoproteinemije tipa I, IIa, IIb, III, IV i V / Idiopatske hiperkolesterolemije / Ksantomatoze / Multiplog mijeloma / Postmenopauze / Sekundarne hiperlipoproteinemije Jetrene bolesti: Akutne i subakutne nekroze jetre / Bilijarne ciroze / Ekstrahepatalne opstrukcije / Infektivnog hepatitisa (lakši oblik) / Laennecove ili alkoholne ciroze jetre / Lagane portalne ciroze / Maligne neoplazme intrahepatičnih žučnih vodova / Opstrukcijske žutice / Primarne bilijarne ciroze / von Gierkove bolesti Bubrežne bolesti: Glomerulonefritisa (minimalne promjene) / IgA nefropatije / Nefritisa u nefrotskom stadiju / Nefrotskog sindroma Bolesti gušterače: Dijabetes melitusa / Kroničnog pankreatitisa (neki slučajevi) / Nakon pankreatektomije Bolesti štitnjače: Hipertireoidizma / Hipotireoidizma (kod bolesnika s vrijednostima TSH >20 mU/L) / Miksedema. Bolesti srca: Akutnog infarkta miokarda / Ateroskleroze / Bolesti koronarnih arterija / Esencijalne hipertenzije / Ishemične bolesti srca / Maligne hipertenzije. B) Snižene vrijednosti koncentracije kolesterola kod: A-beta-lipoproteinemije (Bassen-Kornzweigov sindrom) / Bakterijske pneumonije / Bolesnika s teškom mentalnom retardacijom / Cerebralnog infarkta / Familijarnog nedostatka acil-transferaze / Gadovanja / Hemofilije / Hiperparatireoidizma / Hipertireoidizma /Infektivne mononukleoze / Malapsorpcije / Nikotinske kiseline u velikim dozama / Reumatoidnog artritisa / Sindroma stečene imunodeficijencije (AIDS, SIDA) / Steatoreje / Tangierske bolesti (A-alfa-lipoproteinemije) / Terapije estrogenima / Terapije klofibratom i androsteronima / Terapije kortizonom i ACTH-om / Terapije L-asparaginazom / Terapije triparanolom (ihibira sintezu kolesterola) / Terminalnog stadija uremije / Teške sepse / Virusne pneumonije Jetrene bolesti (sva teška oštećenja jetre): Akutne i subakutne nekroze jetre / Infekcije povezane oštećenjem jetre (npr. virusni hepatitis, žuta groznica itd.) / Kongestivne srčane dekompenzacije s teškom kongestijom jetre / Oštećenja jetre cinkofenom, kloroformom, ugljik tetrakloridom i fosforom / Terminalne portalne ciroze. Anemija: Deficita folne kiseline / Hemolitičke anemije / Hipokolesterolemije (povezane padom hematokrita) / Perniciozne anemije / Teške hipokromne anemije
RIZIČNI ČIMBENICI:
Snižene vrijednosti:
– 4-metilaminoantipirin (veće ili = 120 mg/L) – Askorbinska kiselina (veće ili = 50 mg/L) – Godišnje doba: ljeto – Hospitalizacija – Metildopa (veće ili = 50 mg/L) – Stres – Tjelesni napor
Povišene vrijednosti:
– Alkoholizam – Dob – Gladovanje ) – Pripadnici bijele rase – Pušenje – Spol – Trudnoća
UTJECAJ LIJEKOVA:
Smanjene vrijednosti:
acetilsalicilna kiselina, alopurinol, amikacin, aminoantipirin, ampicilin, askorbinska kiselina, bromidi, citrati, dipiron, DTNB, fluoridi, jodidi, metilaminoantipirin, metildopa, nitriti, novaminsulfon, penicilamin, rifampin, sulfpirid, tiouracil
Povećane vrijednosti:
amfotericin, cefotaksim, dekstran, digitonin, fenitoin, fluosol, jodati, klorpromazin, kortikosteroidi, lipokrom, metotreksat, tetraciklini, vitamin D, vitomicin
NALAZ:
Referentni interval ovisi o spolu, dobi i metodi određivanja. Referentni interval se prikazuje na svakom validiranom nalazu.
Ovaj članak sigurno bi htjeli pročitati i vaši prijatelji.
Podijelite ga!
