Bilirubin ukupni

OPIS:
Bilirubin je krajnji produkt razgradnje proteina koji sadrže hem. Oko 80% bilirubina nastaje razgradnjom hemoglobina iz eritrocita (nakon 120 dana života eritrocita u krvi) u retikuloendotelnom sistemu (RES). Preostalih 20% dnevno stvorenog bilirubina nastaje iz prethodnika eritrocita u koštanoj srži (neefikasna eritrocitopoeza) i drugih hem proteina (mioglobin, citokromi, katalaza). Razgradnja hemoglobina započinje otvaranjem porfirinskog prstena hema. Nastaje spoj biliverdin-željezo-globin koji se zove verdoglobin. Zatim se odcjepljuje željezo i globin, a redukcijom biliverdina nastaje bilirubin.

Nasuprot željezu i globinu, koji se mogu ponovno iskoristiti u metabolizmu, bilirubin predstavlja krajnji i toksični produkt koji se mora efikasno izlučiti iz organizma. Bilirubin nastao u retikuloendotelnom sistemu nije topiv u vodi pa se nakon ulaska u krv veže za albumin (nekonjugirani ili slobodni bilirubin). Vezanjem za albumine moguć je prijenos bilirubina do jetre u kojoj se vrši konjugacija i njegovo izlučivanje. Nakon odvajanja od albumina na membrani hepatocita, bilirubin se veže na specifične nosače i prenosi unutar stanice do mjesta gdje se konjugira s glukuronskom kiselinom u bilirubin-diglukuronid i bilirubin-monoglukuronid. Ovim procesom netopivi oblik bilirubina prelazi u topivi, a naziva se konjugirani ili vezani bilirubin. Nakon konjugacije bilirubin se iz hepatocita izlučuje putem žuči u tanko crijevo.

Djelovanjem bakterija prevodi se u urobilinogen (sterkobilinogen), koji oksidacijom prelazi u urobilin (sterkobilin). Dijelom se izlučuje putem debelog crijeva u stolici dok se preostali dio enterohepatičkom cirkulacijom vraća u jetru pa ponovno u žuč. Mali dio urobilinogena putem krvi dolazi u bubreg gdje se izlučuje mokraćom. Usklađenim djelovanjem retikuloendotelnog sistema i jetre te prohodnosti žučnih puteva održava se koncentracija bilirubina u plazmi unutar vrlo niskih koncentracija (1.7 – 22 mmol/L). četvrtina bilirubina u plazmi je u konjugiranom obliku. U mokraći zdravih osoba ne može se dokazati bilirubin dok je urobilinogen normalni sastojak mokraće. Bilirubin, urobilinogen i urobilin nazivaju se žučne boje. Povišenje koncentracije bilirubina u plazmi (hiperbilirubinemija) uzrokuje pojavu žute boje kože ili žuticu (icterus). Hiperbilirubinemija može nastati uslijed porasta koncentracije nekonjugiranog ili konjugiranog bilirubina.

ODREĐIVANJE:
Metoda za određivanje koncentracije bilirubina u serumu ili plazmi (Li heparin) je fotometrijska metoda s diazo reagensom. Uzorak za analizu ne smije biti hemolitičan ni lipemičan.

KLINIČKI ZNAČAJ:
Određivanje bilirubina ima veliki značaj u diferencijalnoj dijagnostici žutica. Prema koncentraciji konjugiranog i nekonjugiranog bilirubina u serumu razlikuju se sljedeći tipovi žutice: 1) Hemolitička (prehepatalna) žutica s pojačanom razgradnjom hemoglobina uz normalnu funkciju jetre. 2) Parenhimska (hepatalna) žutica nastaje uslijed oštećenja stanica jetre. Konjugirani bilirubin se ne može izlučivati u žučne kapilare nego se izlučuje ponovno u krv. 3) Opstruktivna (posthepatalna) žutica nastaje uslijed začepljenja žučnih puteva u jetri ili izvan nje. 4) Funkcionalna žutica nastaje zbog promjena u intracelularnom metabolizmu bilirubina (npr. Gilbertov sindrom, Crigler-Najjarova hiperbilirubinemija, Dubin-Johnosonova hiperbilirubinemija). 1) Fiziološke promjene koncentracije bilirubina Iz retikuloendotelnog sistema bilirubin dospijeva u cirkulaciju gdje se veže na albumin i kao takav ulazi u jetrene sinusoide i iz njih u stanice jetrenog parenhima. Dnevno u jetru ulazi oko 300 mmola (18 mg) bilirubina. U glatkom endoplazmatskom retikulumu bilirubin se odvaja od albumina i konjugira s glukuronskom kiselinom u bilirubin-monoglukuronid i bilirubin-diglukuronid. Na taj način netopivi bilirubin prelazi u topivi oblik bilirubina i izlučuje se u žuč. Omjer između konjugiranog i nekonjugiranog bilirubina kod zdravih osoba je konstantan.

Do porasta koncentracije bilirubina u serumu dolazi kod: novorođenčeta u prvim danima nakon rođenja i na velikim visinama kod osoba bez kondicije (netreniranih osoba??). 2) Patološke promjene koncentracije bilirubina A) Povećane vrijednosti koncentracije bilirubina kod: Akutne i subakutne nekroze jetre / Akutnog hepatitisa A / Akutnog hepatitisa B / Akutnog hepatitisa C / Akutnog i kroničng alkoholizma / Akutnog pankreatitisa / Apscesa jetre (piogeni) / Bilijarne ciroze / Bolesti jetre inducirane lijekovima / Ciroze jetre / Citomegalične inkluzione bolesti / Crigler-Najjarovog sindrom / Dubin-Johnsonovog sindroma / Ekstrahepatične bilijarne opstrukcije / Gilbertove bolesti / Hemolitičke bolesti kod novorođenčadi (Eritroblastoza fetusa) / Hepatocelularnog karcinoma / Hepatolentikularne degeneracije, Infektivne mononukleoze, Karcinoma jetre / Karcinoma pankreasa / Kolangitisa / Kolestaze / Kongestivnog zatajivanja srca / Kroničnog aktivnog hepatitisa / Leptospiroze / Lišmenijaze (hemolitička anemija) / Malarije / Maligne neoplazme intrahepatičnih žučnih vodova / Milijarne tuberkuloze (minimalno povećanje) / Nasljedne sferocitoze / Perniciozne anemije /Policitemije rubra vera / Reyeovog sindroma / Rotorovog sindroma / Stečene hemolitičke anemije (autoimune) / Trombotične trombocitopenijske purpure (TTP) / Virusnog hepatitisa / Zatajenja jetre / Žute groznice

NALAZ:
Referentni interval ovisi o dobi, spolu i metodi rada. Referenti interval se prikazuje na svakom validiranom nalazu.